22然而我蒙 神的帮助,直到今日还站得住,对着尊贵、卑贱、老幼作见证;所讲的并不外乎众先知和摩西所说将来必成的事, 23就是基督必须受害,并且因从死里复活,要首先把光明的道传给百姓和外邦人。
使徒行传26:23 (和合本)
翻译F.F.Bruce的使徒行传,看到26:23,大吃一惊:我从前怎么没注意这一句的问题?
问题在于“首先”的位置,颇为不解。原文22-23节是一句话:
22 ἐπικουρίας οὖν τυχὼν τῆς ἀπὸ τοῦ θεοῦ ἄχρι τῆς ἡμέρας ταύτης ἕστηκα μαρτυρόμενος μικρῷ τε καὶ μεγάλῳ οὐδὲν ἐκτὸς λέγων ὧν τε οἱ προφῆται ἐλάλησαν μελλόντων γίνεσθαι καὶ Μωϋσῆς, 23 εἰ παθητὸς ὁ Χριστός, εἰ πρῶτος ἐξ ἀναστάσεως νεκρῶν φῶς μέλλει καταγγέλλειν τῷ τε λαῷ καὶ τοῖς ἔθνεσιν.
22然而,我得到 神的帮助,直到今日还是站得稳,向尊卑老幼作见证,我所讲的都是众先知和摩西所论的将来必成的事,23就是基督必须受难,并且从死人中首先复活,把光明的信息传报给这人民和外族人。
使徒行传 26:22-23 (新译本)
看到πρῶτος的位置,应该是在ἐξ ἀναστάσεως νεκρῶν(从死人中复活)之前。这里的死人(νεκρῶν)是个复数的名词,所以并非“首先从死里复活”,而是“首先从死人中间复活”。如果再加以细抠,“ἀναστάσεως”一词则是单数的名词,前面没有定冠词,所以大概是表示性质和类别的用法,而非特指具体对象。
结论:
1. 新译本在这句话上的调整在语法上或许是对的。
2. 汉语的译本很难表现出“死人”是复数,“复活”却是单数的语法现象。
3. 和合本将“首先”放到“传光明的道”前面作为修饰语,大概是认为ἐξ ἀναστάσεως νεκρῶν作为“光明”(φῶς)的定语,“从死人中复活的光明”。于是πρῶτος就只好去修饰动词不定式“传讲” 了。
4. Laos和ethnos这两个词是很有意思的,前者单指神的选民(百姓),后者指所有其他种族。英语这两个词是直接用希腊文袭来的。